Press "Enter" to skip to content

Jacob Doeser

Jacobus Johannus Doeser werd op 8 december 1884 in Utrecht geboren en woonde en werkte Laren, Utrecht, Zandvoort, Noordwijk, Parijs en Leipzig. In 1940 vestigde hij zich in bennekom. Doeser vormde zich zelf en schilderde, tekende en lithografeerde Bloemen, landschappen figuren en portretten in een moderne vrije trant.

Op 30 januari 2001 werd bij Cristie’s in Amsterdam een bloemstilleven van Jacobus Doeser, “vaas met witte lelies” voor het record bedrag van fl 46.000 verkocht. Hoe is dit mogelijk voor het werk van een kleine meester dat voor die tijd voor enkele duizenden guldens op veilingen werd verkocht?

Ondanks de dikke laag vuil en oude vernis ontdekten kenners een stralend beeld en een schat aan kleur en visuele schoonheid. Na een uitgebreide schoonmaakbeurt bleek de vaas met witte lelies geschilderd te zijn in een luministisch-pointilistische stijl en toonde het zich in een wonder van tere tinten en nuances. Een beeld dat nog wordt benadrukt door een gedetailleerd uitgewerkte “aura” van levenskracht, een expressieve stralingskracht in subtiele, gelen, violetten en blauwen, die de schilder rondom het beeld van het stilleven heeft aangebracht. Het aura en de pointilistische techniek, dateren dit opvallende werk tussen 1910-1915.

Vooral het gegeven dat Doeser vanaf 1910 in Laren werkzaam was is belangrijk voor de plaatsing van dit bijzondere schilderij in een kunsthistorische context. Het Gooi was toen een verzamelplaats van kunstenaars die een nieuw wereldbeeld nastreefden. Velen van hen ( o.a. Piet Mondriaan, Jacob Bendien en Nico van Rijn) werkten onder invloed van de theosofie, die zich in het Gooi nadrukkelijk rondom de commune Walden had genesteld. Laren en Blaricum werden in die tijd in publicaties wel bezielde dorpen genoemd.

De kunstenaars uit deze groepering beeldden weliswaar de vormen der werkelijkheid af, maar wat de schilder ons als ondergrond hierin verbeeld heeft, is wat zijnen geest bij de aanschouwing der werkelijkheid aan staag naderende verlossing en zegenpraal, aan nieuwe beschaving des geestes wordt voorspeld.

Buiten deze kring van  “ideeisten” werd in Laren ook op schilderkunstig gebied op uiteenlopende manieren gezocht naar vernieuwing. Jacobus Doeser heeft stellig kennis genomen van de luministische schilders die ook in die jaren in Laren aktief waren, zoals Jan Sluijters, Co Bremen en Ferdinant Hart Nibbrig. Ook in Utrecht heeft Jacobus Doeser kontakt gehad met schilders die in die tijd een combinatie van vergeestelijking en abstrahering nastreefden, zoals Janus de Winter. Het luministische werk van de Utrechtse schilder Piet Serton staat ook zeer dicht bij het werk van Doeser.

Zelf gaf Doeser nog een andere inspiratie op; stijl, modern en expressief-realistisch, beinvloed door Vincent van Gogh. Het is zonder meer duidelijk dat Van Gogh, wiens werk pas in het begin van de 20e eeuw wat algemener bekend werd , een inspirerend voorbeeld voor Jacobus Doeser is geweest.

Ontleend aan het artikel “bezielde lelies van Jacob Doeser”, verschenen in het blad Galerij van september 2001, door Jan Juffermans.

//